Υπογραμμίζοντας τη συνεχιζόμενη οπισθοδρόμηση όσον αφορά το κράτος δικαίου στην Τουρκία, η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (AI) για τη χώρα το 2021 επεσήμανε τις αβάσιμες διώξεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την υποβάθμιση των δικαιωμάτων των γυναικών και των μεταναστών, τη φίμωση της πολιτικής διαφωνίας και τους ισχυρισμούς για βασανιστήρια.

Η έκθεση ξεκινά με την κρατική κατάχρηση εξουσίας και την εμπλοκή στην υπόθεση 12 στελεχών του Δικηγορικού Συλλόγου της Άγκυρας που ερευνώνται για την αντίρρησή τους στη θρησκευτική αρχή της Τουρκίας, την "Diyanet". Αρκετοί δικηγόροι από τους δικηγορικούς συλλόγους της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης αντιμετωπίζουν παρόμοιες έρευνες για το αδίκημα της «προσβολής θρησκευτικών αξιών».

«Υπόθεση Κομπάνι»

Η έκθεση εφιστά επίσης την προσοχή στην «Υπόθεση Κομπάνι», η οποία αποτελεί τη βάση μιας άλλης υπόθεσης σχετικά με την διάλυση του HDP.

Δικαστήριο της Άγκυρας τον Ιανουάριο του 2021 απήγγειλε συνολικά 29 κατηγορίες εναντίον 108 επιφανών μελών του Δημοκρατικού Κόμματος του Λαού (HDP), συμπεριλαμβανομένης της παρακίνησης σε βία και της δολοφονίας πρώτου βαθμού που σχετίζονται με τις μαζικές διαδηλώσεις του 2014 που πραγματοποιήθηκαν σε αλληλεγγύη με την πόλη της βόρειας Συρίας, Κομπάνι, που βρισκόταν εκείνη την περίοδο υπό την πολιορκία του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).

Η AI αναφέρει επίσης ότι αφαιρέθηκε η βουλευτική ασυλία του βουλευτή του HDP, Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγλου, εξαιτίας ενός tweet που αναρτήθηκε το 2016. Ο Γκεργκερλιόγλου πέρασε αρκετούς μήνες υπό κράτηση προτού το τουρκικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφασίσει ότι παραβιάστηκαν τα δικαιώματά του στην ελευθερία και την πολιτική συμμετοχή.

Η έκθεση συνεχίστηκε αναφέροντας την απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου να οριστικοποιήσει την ποινή φυλάκισης για τον φυλακισμένο πρώην συμπρόεδρο του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, σύμφωνα με την οποία ο δημοφιλής πολιτικός και δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγορήθηκε για τρομοκρατική προπαγάνδα.

Μια άλλη περίπτωση που αναφέρεται στην έκθεση σχετικά με τους Κούρδους, είναι η ποινή φυλάκισης που επιβλήθηκε στον Ζανά Ακσού, πρώην πρόεδρο του παραρτήματος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (İHD) Σίρτης (Sêrt). Ο Ακσού καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλάκιση. Ο συνήγορος των δικαιωμάτων είναι αντιρρησίας συνείδησης και αρνείται να κάνει στρατιωτική θητεία. Είχε επίσης καταδικαστεί στο παρελθόν για την ίδια κατηγορία το 2018.

Η Κούρδισσα δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Ερέν Κεσκίν, είναι ακόμα ένα παράδειγμα που αναφέρεται στην έκθεση για την ποινή φυλάκισης που της επιβλήθηκε με την κατηγορία της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση. Η Κεσκίν κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή της σε εκστρατεία αλληλεγγύης για την κουρδική εφημερίδα "Özgür Gündem".

Η αλληλεγγύη με την Özgür Gündem ήταν η αφορμή για τη δίωξη δύο ακόμη εξέχουσων προσωπικοτήτων της κοινωνίας των πολιτών της Τουρκίας: της Δρ. Σεμπνέμ Κορούρ Φινκατσί, προέδρου του Τουρκικού Ιατρικού Συλλόγου (TTB) και του Ερόλ Οντερογλού, του τουρκικού αντιπροσώπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF).

Η σύντομη κράτηση του προέδρου της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (İHD), Οζτούρκ Τουρκντογάν τον Μάρτιο του περασμένου έτους συμπεριλήφθηκε επίσης στην ενότητα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της έκθεσης.

Η AI ανέφερε στην έκθεση ότι ο πρώην πρόεδρος του παραρτήματος του İHD από το Ντιγιαρμπακίρ (Άμεντ), Ρατζί Βιλιτζί, καταδικάστηκε σε έξι χρόνια και τρεις μήνες φυλάκιση με την κατηγορία της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση.

Αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης

Το 2021, η Τουρκία αποχώρησε από τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, στερώντας από τις γυναίκες και τα κορίτσια ένα ζωτικό μέσο προστασίας από κάθε μορφή βίας χωρίς διακρίσεις, ανέφερε η AI στην έκθεση.

Η απόσυρση επηρέασε επίσης την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα της Τουρκίας, η οποία έχει αντιμετωπίσει αυξημένες επιθέσεις από κυβερνητικούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, χαρακτηρίζοντάς τους «παρεκκλίνοντες και διεστραμμένους».

Η υποτιθέμενη «νομιμοποίηση» της ομοφυλοφιλίας ήταν μεταξύ των λόγων που ανέφερε η κυβέρνηση για την απόφασή της να αποχωρήσει από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Η Πορεία Υπερηφάνειας (Pride) της Κωνσταντινούπολης απαγορεύτηκε για έκτη συνεχή χρονιά και τουλάχιστον 47 άτομα συνελήφθησαν, αναφέρει η AI.

Άλλες περιπτώσεις

Η Κούρδισσα δικηγόρος Νουρκάν Καγιά καταδικάστηκε με κατηγορίες τρομοκρατικής προπαγάνδας για την υποστήριξή της στο Κομπάνι και η Κούρδισσα συγγραφέας Μεράλ Σιμτσέκ για το συγγραφικό έργο της.

Η έκθεση ανέφερε επίσης τους Τούρκους δημοσιογράφους Αχμέτ Αλτάν και Ναζλί Ιλιτσάκ ως παραδείγματα παραβιάσεων της ελευθερίας της έκφρασης από την Τουρκία.

Τουλάχιστον 41 φοιτητές αντιμετώπισαν δίωξη για διαδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Βοσπόρου αφού ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διόρισε έναν ξένο πρύτανη στο ακαδημαϊκό ίδρυμα κατά παράβαση των παραδόσεων του πανεπιστημίου.

Σαράντα έξι άτομα που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις των Μητέρων του Σαββάτου, που ξεκίνησαν το 1996 για να διαμαρτυρηθούν τις εξαναγκαστικές "εξαφανίσεις" από την αστυνομία, αντιμετωπίζουν κατηγορίες για παράνομη συγκέντρωση λόγω της 700ης εβδομαδιαίας συγκέντρωσής τους που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2018.

Δεκαεπτά γυναίκες αντιμετωπίζουν κατηγορίες για φερόμενη προσβολή του Ερντογάν κατά τη διάρκεια μιας φεμινιστικής πορείας πέρυσι, ενώ οι κάτοικοι της βόρειας επαρχίας Ριζούντας αντιμετωπίζουν αστυνομική βία επειδή διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στην πιθανή λειτουργία λατομείου στην περιοχή τους.

Καταγγελίες για βασανιστήρια

Αρκετοί κρατούμενοι στο Ντιγιαρμπακίρ ανέφεραν καταγγελίες για βασανιστήρια και αρκετοί δημοσιογράφοι αντιμετώπισαν δίκη επειδή ανέφεραν καταγγελίες για βασανιστήρια από χωρικούς στο Βαν (Wan).

Η έκθεση τόνισε επίσης τον θάνατο της Γκαριμπέ Γκεζέρ, η οποία ισχυρίστηκε ότι δέχτηκε σεξουαλική επίθεση από δεσμοφύλακες πριν από την αυτοκτονία της, και τις εξαφανίσεις αρκετών ανδρών μετά από κατηγορίες περί τρομοκρατίας.

Πρόσφυγες

Όσον αφορά τα δικαιώματα των προσφύγων, η έκθεση της AI αναφέρθηκε στις επιθέσεις κατά Σύριων προσφύγων και στο αυξανόμενο αντιμεταναστευτικό αίσθημα με τη ροή Αφγανών μεταναστών στην Τουρκία το καλοκαίρι.

Τον Νοέμβριο, αρκετοί Σύριοι πρόσφυγες απελάθηκαν από τη χώρα επειδή διατάραξαν την ειρήνη λόγω σύντομων βίντεο που δημοσίευσαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία επέκριναν το αυξανόμενο κόστος ζωής.