Η Zehra Dogan, μια 31χρονη Κούρδισσα καλλιτέχνιδα που πέρασε σχεδόν δύο χρόνια στις φυλακές στην Τουρκία, απολαμβάνει όλο και μεγαλύτερη διεθνή αναγνώριση για το έργο της. Η πρόσφατη έκθεση στην Κωνσταντινούπολη των έργων που παρήγαγε καθώς βρισκόταν στην φυλακή, σηματοδοτεί την πρώτη της καλλιτεχνική παρουσίαση στην Τουρκία. Μερικές από τις εικόνες που συνοδεύουν το παρόν άρθρο είναι ακατάλληλες.

Τα βαθιά σοκαριστικά έργα της Dogan συνδυάζουν θέματα αντίστασης και φεμινισμού. Οι πίνακες της έχουν ήδη κερδίσει μια σειρά από ευρωπαϊκά βραβεία και ευρεία αναγνώριση. Έχουν επίσης φιλοξενηθεί στην παγκοσμίου φήμης έκθεση Tate Modern του Λονδίνου. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι δημιούργησε τα έργα της κρυφά, ενώ ήταν στη φυλακή.

"Μπορώ να πω για εκατοντάδες πίνακες που ζωγράφισα, ενώ οι αρχές της φυλακής κατέσχεσαν μόνο 30. Μου είπαν ότι τους "κατέστρεψαν" διότι ήταν “απαγορευμένοι", εξηγεί η Dogan.

Η φυλακή εμπλούτισε το έργο της, αναγκάζοντάς την να καινοτομήσει.

«Έπρεπε να χρησιμοποιήσω υλικά εκτός του φυσιολογικού χώρου της τέχνης, όπως αίμα, μαλλιά, σεντόνια, λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος», λέει. "Συνδυάζοντας τόσο την τέχνη όσο και την τεκμηριωμένη έρευνα, μπόρεσα να ενσωματώσω τόσο τη φεμινιστική όσο και τη δημοσιογραφική μου ταυτότητα, έτσι ώστε να δημιουργήσω αυτά τα έργα."

Το έργο της Dogan φυγαδέφθηκε από τη φυλακή. Είναι ωστόσο επιφυλακτική στο να εξηγήσει ακριβώς τον τρόπο, λέγοντας ότι δεν θα ήθελε να αντιμετωπίσουν αντίποινα όσοι την βοήθησαν. Αλλά σύμφωνα με πληροφορίες, ένας τρόπος διαφυγής των έργων ήταν μέσω του πλυντηρίου της φυλακής.

Η Dogan εξέτισε ποινή φυλάκισης δύο ετών με κατηγορίες τρομοκρατικής προπαγάνδας, για την εικόνα της που απεικονίζει την καταστροφή μιας πόλης από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας, στον πόλεμο ενάντια στην Κουρδική αυτονομιστική ομάδα του ΡΚΚ.

Διάσημοι καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου του Banksy, συμμετείχαν σε μια διεθνή εκστρατεία για την απελευθέρωση της Dogan. Όμως, ενώ η Dogan κατέστη παγκόσμιο σύμβολο κατά της καταστολής που επιβάλει η Άγκυρα στις διαφορετικές αντιλήψεις, λίγοι άνθρωποι στην Τουρκία γνωρίζουν το έργο της.

Δεδομένης της καταδίκης της για τρομοκρατία και του γεγονότος ότι το έργα τέχνης της δημιουργήθηκαν στη φυλακή, κανένας χώρος τέχνης στην Τουρκία δεν τολμούσε να εμφανίσει τα έργα της.

"Οι άνθρωποι που μας επισκέφθηκαν, αντέδρασαν λέγοντας πως «είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε τα έργα της Dogan και είναι πραγματικά πολύ σύνθετα». Τώρα μπορούμε να μιλήσουμε για τα έργα της Zehra", δήλωσε η επιμελήτρια της έκθεσης, Seval Dakman.

"Αυτή είναι η πρώτη έκθεση στην Τουρκία. Νομίζω ότι μόνο για αυτόν τον λόγο, ήταν σημαντική η έκθεση, διότι μπόρεσε η Zehra να συναντηθεί για πρώτη φορά με το καλλιτεχνικό κοινό της Κωνσταντινούπολης", πρόσθεσε. «Και τώρα πολλοί άνθρωποι μιλούν για τα έργα τέχνης και τις πολιτικές της απόψεις. Μιλούν για το έργο της το οποίο είναι πολιτικό, και αφορά επίσης τα δικαιώματα των γυναικών».

Η Dogan δεν μπορεί να απολαύσει τη χαρά της πρώτης της έκθεσης στην Τουρκία. Έχοντας άλλες κατηγορίες να εκκρεμούν εναντίον της, ζει τώρα εξόριστη στο Λονδίνο.

Η Dogan παραδέχεται ότι αισθάνεται τον πόνο της εξορίας.

"Όταν φυλακίστηκα, δεν μπορούσα να βγω έξω. Δεν ήμουν ελεύθερη. Αλλά η τέχνη μου που βρισκόταν έξω, με έκανε να νιώθω ελεύθερη κατά κάποιο τρόπο. Τώρα βιώνω μια πολύ παρόμοια εμπειρία. Δεν μπορώ να επιστρέψω στην Τουρκία, στην πατρίδα μου, αλλά η τέχνη μου βρίσκεται τώρα εκεί, και αυτό με μεταφέρει κατά κάποιο τρόπο στην Κωνσταντινούπολη."