Του Melik Kaylan

Βρισκόμαστε ενόψει του β’ γύρου των τουρκικών προεδρικών εκλογών. Η ψηφοφορία της περασμένης Κυριακής και η καταμέτρηση παρουσίασαν δυσλειτουργίες που μόνο σε χώρες όπως η Τουρκία λογίζονται ως ασήμαντες. Σε χώρες, δηλαδή, όπου η κυβέρνηση ελέγχει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και φυλακίζει αντίπαλους ηγέτες και τα συναφή. Και επιπλέον, ελέγχει με τους “δικούς της” το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο. Παρόλα αυτά, το κυβερνών ΑΚP του Ερντογάν είχε το θράσος να ζητήσει -από νωρίς της εκλογικής βραδιάς- επανακαταμετρήσεις σε μεγάλες πόλεις, γεγονός που του έδωσε μεγάλο προβάδισμα επί πολλή ώρα. Τρόπον τινά αυτά ξεχάστηκαν και καθώς προχώρησε η καταμέτρηση, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και η εκλογική αρχή ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα με τον Ερντογάν να συγκεντρώνει ποσοστό 49,4% έναντι 45% ο Κιλιτσντάρογλου, κάτω από 50% και οι δύο βασικοί διεκδοκητές της εξουσίας, γεγονός που έφερε τον επαναληπτικό γύρο σε δύο εβδομάδες. Το ποσοστό συμμετοχής άγγιξε το 90%, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία. Τα κόμματα του Ερντογάν και του Μπαχτσελί -ο κυβερνητικός συνασπισμός, δηλαδή- διατήρησαν τον έλεγχο του κοινοβουλίου. Οι δημοσκοπήσεις που έδιναν σαφές προβάδισμα στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης διαψεύστηκαν.

Παραδόξως, οι ίδιοι οι Τούρκοι και τα μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο πήραν τα εκλογικά νούμερα ως… Ευαγγέλιο. Τα πιο ευφυή σχόλια έκαναν λόγο για την ανθεκτικότητα του Ερντογάν, τον συντηρητισμό της χώρας, το πώς ο “υπερ-εθνικισμός” θα κυριαρχήσει στον β’ γύρο των εκλογών και, εν γένει, στο μέλλον. Το πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα αποτελέσματα της κάλπης δεν έβγαζαν νόημα. Οι σεισμόπληκτες περιοχές, βυθισμένες στην καταστροφή και γεμάτες απέχθεια για τις κρατικές αρχές, άλλαξαν ξαφνικά ρότα και άρχισαν να δείχνουν συμπάθεια στον Ερντογάν. Το ίδιο και κάποιες κουρδικές περιοχές (τον ηγέτη των οποίων έχει φυλακίσει ο Ερντογάν).

Ωστόσο, το καθαυτό γεγονός μιας μαζικής και ειρηνικής διαδικασίας σε εθνικό επίπεδο με τη συμμετοχή δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων δημιούργησε ένα κλίμα ευπιστίας. Οι πολίτες ήθελαν να πιστέψουν στη διαδικασία, όσο παράξενα και απίθανα και αν ήταν τα αποτελέσματα. Ήταν μια από εκείνες τις εκλογές όπου η φιλελεύθερη φιλοδημοκρατική πλευρά ήταν τόσο έκπληκτη με οποιοδήποτε ποσοστό υποστήριξης προς τους διεφθαρμένους αυταρχικούς πολιτικούς ώστε τα πάντα να είναι πιθανά: ακόμη και η νίκη του Ερντογάν, παρά την άθλια κατάσταση της οικονομίας, τον θηριώδη πληθωρισμό, την τεράστια ανεργία, την πανταχού παρούσα διαφθορά, τα προβλήματα που προκάλεσαν ή αποκάλυψαν οι σεισμοί κ.λπ. κ.λπ. Η μετάθεση του τελικού εκλογικού αποτελέσματος για τις 28 Μαΐου και τον β’ γύρο έκανε τους πάντες να αφήσουν πίσω τους -ψυχολογικά- τον α’ γύρο και να αποδεχτούν τα τετελεσμένα.

 

 

Έπειτα άρχισαν να εμφανίζονται ειδήσεις για κλοπή ψήφων στις κουρδικές περιοχές. Αντίστοιχες πληροφορίες άρχισαν να φτάνουν και από άλλες περιοχές – μεταξύ αυτών και προπύργια της αντιπολίτευσης, όπως η Κωνσταντινούπολη. Ο Ερντογάν παρενέβη αμέσως, ζητώντας να σταματήσει όλος αυτός ο θόρυβος και να επικεντρωθούν όλοι στις επερχόμενες κάλπες του β’ γύρου. Οι υπολογιστές της αντιπολίτευσης για την εποπτεία της εκλογικής διαδικασίας χακαρίστηκαν και απενεργοποιήθηκαν, ώστε να μην μπορούν να ελέγξουν εκ νέου τις απανωτές αναφορές για παρατυπίες. Τελικά, η αντιπολίτευση προχώρησε σε καταγγελίες για χιλιάδες ύποπτες κάλπες.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει. Σίγουρα δεν εκπλήσσει τον συντάκτη αυτής της στήλης, που είχε προβλέψει -δύο φορές- ότι θα υπήρχαν σκανδαλώδη περιστατικά στην εκλογική διαδικασία. Και πάλι, όμως, εκπλήσσει το γεγονός ότι οι Τούρκοι περίμεναν μια δίκαιη καταμέτρηση και ήθελαν να πιστέψουν τα αποτελέσματα. Έως τώρα. Όλη αυτή η “παράσταση” δημιούργησε ένα σύνδρομο “ευσεβούς πόθου” – τόσο χαρούμενος ήταν ο λαός που το εκλογικό αποτέλεσμα δεν βγήκε από τις νοθευμένες κάλπες μιας τριτοκοσμικής δικτατορίας.

Το έχουμε ξαναδεί το έργο – όχι μόνο στην Τουρκία, μα και σε άλλα κράτη και περιοχές όπου η φιλοαυταρχική ψήφος άφηνε άφωνους τους παρατηρητές: Μολδαβία, Γεωργία, Ουγγαρία, ακόμη και στην Κριμαία. Από αυτήν τη στήλη έχουμε πενθήσει ουκ ολίγες φορές με αφορμή το αλλόκοτο φαινόμενο σε διάφορες χώρες όπου οι λαοί τους νομίζουν ότι ο ανεξήγητα δημοφιλής δευτεροκλασάτος σωτήρας τους… είναι μοναδικός. Στην πραγματικότητα, το μοτίβο ενός α’ γύρου -αορίστως- “δίκαιων” εκλογών που  ακολουθείται από “κρατικό πλιάτσικο” και εκλογική νοθεία επαναλαμβάνεται διαρκώς σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται πλέον για ένα συχνό modus operandi. Με τη σφραγίδα του Κρεμλίνου να είναι κάθε φορά όλο και πιο ορατή. Όλες αυτές οι κινήσεις έχουν πάντοτε ένα κοινό ψυχολογικό χαρακτηριστικό: κατηγορείς τους άλλους για τις ατασθαλίες που πρόκειται να διαπράξεις εσύ. Έτσι, το κόμμα του Ερντογάν καταγγέλλει από νωρίς την καταμέτρηση και το ποσοστό που συγκεντρώνει ο αντίπαλος.

Κι όμως! Οι Τούρκοι πίστεψαν όντως -έστω προσωρινά- ότι αυτές οι εκλογές ήταν δίκαιες, ότι η χώρα τους διέφθερε από άλλα διεφθαρμένα κράτη, ακόμα και μετά από χρόνια σκανδάλων που συνδέονται με τον Ερντογάν. Άλλωστε, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν πλησίασε το ποσοστό του Ερντογάν; Κάποιοι πολιτικοί αναλυτές -σε όλο τον κόσμο- έκαναν πράγματι αυτό το σχόλιο, υποδηλώνοντας ότι η εκλογική διαδικασία ήταν δίκαιη. Στην πραγματικότητα, ο επαναληπτικός γύρος ευνοεί τον Ερντογάν, αφού, ελέγχοντας τα μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας, έχει το μεγάλο πλεονέκτημα σε μια εκλογική μάχη σώμα με σώμα με τον μη χαρισματικό ηγέτη της αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου. Όπως και να έχει, ο Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει τα πράγματα στην τύχη τους, όπως ανέφερε η στήλη αυτή για πρώτη φορά στις 13 Μαρτίου με τίτλο “Τι θα κάνει ο Ερντογάν για να παραμείνει στην εξουσία, εάν ο σεισμός τον ανατρέψει δημοκρατικά” και πιο πρόσφατα στο άρθρο της 30ής Απριλίου για τις συναντήσεις των υπουργών Άμυνας της Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν και Συρίας στη Μόσχα, με αντικείμενο την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Άγκυρας – Δαμασκού, έπειτα από χρόνια εχθρότητας μεταξύ των δύο χωρών κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου.

Για τον Ερντογάν, το να χάσει την εξουσία σημαίνει ότι θα του ασκηθεί δίωξη για εγκλήματα διαφθοράς. Δεν μπορεί να διακινδυνεύσει μια δίκαιη εκλογική διαδικασία. Θα βρει τρόπους να εξαπατήσει. Το έκανε ήδη στις 14 Μαΐου. Καθώς ο λαός αφυπνίζεται όλο και περισσότερο και αντιλαμβάνεται τις παρεμβάσεις του Τούρκου προέδρου, θα αμφισβητήσει οποιοδήποτε αποτέλεσμα υπέρ του, όσο νομιμοφανής και αν προβληθεί η διαδικασία. Τους επόμενους μήνες και χρόνους θα δούμε έντονες συνθήκες αστάθειας στην Τουρκία.