Το γερμανικό μπλοκ στην Ε.Ε. λειτουργεί αποτρεπτικά στην επιβολή κυρώσεων κατά της κατοχικής Τουρκίας ενώ η στάση εταίρων μας στέλνει στα αζήτητα την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τα όσα έχουν συζητηθεί στο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., την περασμένη Δευτέρα, στις Βρυξέλλες, το θέμα των παράνομων τουρκικών ενεργειών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, απασχολεί μεν την Ένωση, έχουν διαμορφωθεί κείμενα αλλά στο διά ταύτα δεν υπάρχει πολιτική βούληση για αποφάσεις.

Να μη βρεθεί ποτέ στη θέση να χρειαστεί αλληλεγγύη

Ο «Φιλελεύθερος της Κύπρου» αποκαλύπτει σήμερα πώς τοποθετήθηκαν τα κράτη-μέλη, ώστε να διαμορφωθεί μια πλήρης εικόνα για το ποιοι μας στηρίζουν και ποιοι όχι. Ενδεικτική του κλίματος που επικράτησε ήταν και η τοποθέτηση του Αυστριακού ΥΠΕΞ, κατά τη δευτερολογία του. Είπε, όπως έγινε γνωστό, πως ελπίζει η χώρα του να μη βρεθεί ποτέ στη θέση να χρειαστεί αλληλεγγύη.

Τούτο επιβεβαιώνει το κλίμα που επικρατεί και τις πολλές δυσκολίες που υπάρχουν για να γίνουν αποδεκτά τα αυτονόητα. Στο παρασκήνιο, πάντως, φάνηκε πως η Λευκωσία είχε ετοιμάσει εναλλακτικές κινήσεις, με στόχο να διασφάλιζαν ότι θα υιοθετείτο πλαίσιο κυρώσεων και στη συνέχεια να υλοποιούνταν μέτρα.

Σε μια συνεδρίαση, που είχε πολλά θέματα στην ατζέντα, το θέμα της Αμμοχώστου απασχόλησε αρκετά τους υπουργούς Εξωτερικών.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ, ανοίγοντας τη συζήτηση είπε πως ήλθε η ώρα των αποφάσεων. Αναφερόμενος στο «έγγραφο επιλογών», που ετοίμασε και κατάθεσε, αυτό όπως εξήγησε, αφορούσε μέτρα που συνδέονται απευθείας με το θέμα της Αμμοχώστου και ευρύτερα τις σχέσεις Τουρκίας – Ε.Ε. Στόχος, όπως είπε, η αποτροπή της περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης επί του εδάφους.

Στο ίδιο μήκος κύματος, μίλησε και ο Επίτροπος Διεύρυνσης, Varhelyi, ο οποίος πρόταξε το Κυπριακό. Κράτησε, ωστόσο, αποστάσεις από την επιλογή, που αφορά στην περικοπή των κονδυλίων. Υποστήριξε δε πως επί του θέματος δεν υπήρξε πρότερη διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι κυπριακές ενστάσεις για το έγγραφο επιλογών

Η Κυπριακή Δημοκρατία, διά του Νίκου Χριστοδουλίδη, στην αρχική τοποθέτηση εξέφρασε ενστάσεις για το «έγγραφο επιλογών», κυρίως για την παράγραφο 13 που αφορά ΜΟΕ για υδρογονάνθρακες. Στη διάρκεια της συζήτησης, σημειώνοντας πως η Τουρκία δεν έχει αλλάξει πορεία, ανέφερε πως εάν δεν ληφθούν αποφάσεις, θα στείλουμε στην Τουρκία το μήνυμα ότι είναι αποδεκτό να συνεχίσει τη συμπεριφορά της. Εξέφρασε απογοήτευση για το γεγονός ότι κράτη-μέλη είναι έτοιμα να λάβουν μέτρα κατά της Ρωσίας, αλλά δεν είναι έτοιμα να λάβουν μέτρα στην περίπτωση ενός κράτους-μέλους.

Οι τοποθετήσεις των ΥΠΕΞ είχαν τη μορφή της σκυταλοδρομίας. Υπό την έννοια πως όσοι συμφωνούσαν έδινε συνέχεια στις «σκέψεις» των προηγούμενων.

Η Γερμανία μοιράζει παιχνίδι

Η Γερμανία, που προφανώς μοιράζει παιχνίδι, στην αρχική της τοποθέτηση, υποστήριξε εν πρώτοις να αναφέρει πως δεν θα πρέπει οι όποιες αποφάσεις να επηρεάσουν τη διαδικασία του ΟΗΕ. Να μην επηρεαστεί, δηλαδή, μια διαδικασία που δεν υπάρχει. Έσπευσε δε στο διά ταύτα λέγοντας πως θα πρέπει να διερωτηθούν (τα κράτη-μέλη) κατά πόσο, στην παρούσα συγκυρία, κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας θα επέφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Θέλοντας να αναφέρει πως χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση του θέματος στις Βρυξέλλες, έθεσε μια σειρά από ρητορικά ερωτήματα: Ποια θα ήταν η αντίδραση της Τουρκίας; Θα μπορούσε να αξιοποιήσει μια τέτοια εξέλιξη για εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς; Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα στην τουρκική κοινωνία των πολιτών από μια περικοπή των κονδυλίων;

Σε δευτερολογία της η Γερμανίδα ΥΠΕΞ ανέφερε πως αλληλεγγύη σημαίνει εξέταση των συνεπειών όχι μόνο για ένα κράτος-μέλος αλλά και για το σύνολο. Επικαλέσθηκε δε το γεγονός ότι η Κυβέρνησή της μόλις ανέλαβε και πως δεν είχε χρόνο να μελετήσει το έγγραφο, ώστε να μη ληφθούν αποφάσεις.

Μάξιμουμ το έγγραφο Μπορέλ

Η Ιταλία, η Σουηδία, η Φιλανδία, η Ισπανία, ζήτησαν να γίνει αξιολόγηση των επιπτώσεων από την εφαρμογή μέτρων κατά της Τουρκίας. Η Ρώμη παρουσιάσθηκε σκληρότερη των υπολοίπων, της ομάδας που ζητούσε ανάλυση επιπτώσεων. Η Εσθονία, η Μάλτα,  ζήτησαν περαιτέρω συζήτηση των μέτρων, του εγγράφου δηλαδή.

Η Ολλανδία από την πλευρά της παρουσιάσθηκε επιφυλακτική στη λήψη μέτρων. Παρέπεμψε στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας προς την Τουρκία για τα όσα διαδραματίζονται στην περιοχή, αφήνοντας να εννοηθεί πως είναι αρκετό… μέτρο. Στην ίδια τοποθέτηση έγινε αναφορά στη θετική ατζέντα και στην ανάγκη εκτόνωσης της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Δανία ανέφερε πως το μάξιμουμ που μπορεί να αποδεχθεί ήταν το έγγραφο Μπορέλ.

Στην αντίπερα όχθη

Στην αντίπερα όχθη, η Γαλλία σημείωσε πως δεν μπορεί να μη ληφθούν μέτρα εις απάντηση. Πρόσθεσε δε πως η ετοιμασία ενός καθεστώτος κυρώσεων ειδικά για τα Βαρώσια είναι η καλύτερη επιλογή.  Θετικές και οι αναφορές από Αυστρία και Ιρλανδία, Λουξεμβούργο.

Η Αυστρία επισήμανε πως δεν πρέπει να τίθενται οι σχέσεις  μας με τρίτες χώρες πάνω από την αλληλεγγύη με ένα κράτος-μέλος. Ξεκάθαρα ανέφερε πως πρέπει να ληφθούν μέτρα και να συζητηθεί το θέμα αποκοπής κονδυλίων.

Αλλά και η Ιρλανδία, που συμφώνησε με την Αυστρία, ανέφερε πως η Κύπρος δεν ζητά κάτι παράλογο. Υποστήριξε την υιοθέτηση πλαισίου κυρώσεων και να σταλεί το μήνυμα προς την Άγκυρα πως εάν δεν αλλάξει στάση θα ληφθούν μέτρα. «Διαφορετικά δεν θα είμαστε σοβαροί. Η αλληλεγγύη είναι κλειδί», ανέφερε χαρακτηριστικά ο ΥΠΕΞ της Ιρλανδίας.

Το Βέλγιο επισήμανε πως ναι μεν θα πρέπει να ενθαρρύνουμε την πρόοδο στις συνομιλίες για το Κυπριακό αλλά δεν πρέπει να αποκλείεται η λήψη μέτρων με βάση το έγγραφο επιλογών. Αλληλεγγύη με την Κύπρο και να εξετάσουμε τη δυνατότητα νέων κυρώσεων, επισήμανε.

Η Βουλγαρία υποστήριξε πως παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου δεν είναι αποδεκτές και επανέλαβε τη γνωστή επαναλαμβανόμενη θέση πως υποστηρίζει λύση του Κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ και σε ευθυγράμμιση με τις αρχές επί των οποίων εδράζεται η Ε.Ε.

Ποιο συμβιβασμό θα μπορούσε να δεχθεί η Κύπρος

Όταν η συζήτηση φαινόταν αδιέξοδη, ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου παρενέβη και ανέφερε πως ως συμβιβασμό, θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε να δοθεί εντολή για την ετοιμασία ενός ειδικού καθεστώτος κυρώσεων για τα Βαρώσια, το οποίο θα ενεργοποιηθεί μόνο εάν η Τουρκία δεν αποδεχθεί τα ΜΟΕ, τα οποία προτείνει ο Αναστασιάδης σε σχέση με την πόλη. Αυτό που πρότεινε η Λευκωσία ήταν ουσιαστικά για μια διττή προσέγγιση, με θετική και αρνητική πτυχή.

Στο τέλος, ο ΥΠΕΞ, εξέφρασε μεγάλη απογοήτευση για την έλλειψη έμπρακτης αλληλεγγύης. Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι ως αποτέλεσμα της στάσης αυτής θα δοθεί εν πολλοίς στην Τουρκία το πράσινο φως να συνεχίσει τις παραβιάσεις της σε βάρος της επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό, αυτή τη φορά, δυστυχώς, με ευθύνη και της Ε.Ε. Διερωτήθηκε κατά πόσο συζητείται ένα άδειο καθεστώς κυρώσεων.

Αλληλεγγύη υπό μορφή παρηγοριάς

Στην τοποθέτηση αυτή της Λευκωσίας υπήρξαν προσεγγίσεις που τη θεώρησαν λογική. Ο Ζοζέπ Μπορέλ επανέλαβε μερικές φορές ότι το θέμα συζητείται εδώ και έξι μήνες και ότι ήρθε η ώρα της λήψης αποφάσεων. Στο τέλος εξέφρασε πλήρη κατανόηση για το γεγονός ότι το θέμα συζητείται για έξι μήνες, παραπέμπεται από το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων ΙΙ και τανάπαλιν, χωρίς κατάληξη.

Υπάρχει, όπως είπε, ένας αριθμός κρατών-μελών, που επιθυμούν την υιοθέτηση μέτρων τώρα. Εξέφρασε κατανόηση για την απογοήτευση που υπάρχει αλλά «δεν υπάρχει ομοφωνία επί του παρόντος». Όλοι, είπε υπό μορφή παρηγοριάς, έχουν εκφράσει την αλληλεγγύη τους προς την Κύπρο. Το μόνο επί του οποίου μπορούμε να συμφωνήσουμε, είπε, είναι σε παραπομπή του θέματος στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων ΙΙ για εξέταση του αντίκτυπου των μέτρων.

Το αποτέλεσμα, ήταν ότι τα συμφέροντα δεν επέτρεψαν τη λήψη αποφάσεων, ενός καθεστώτος κυρώσεων, ώστε να σταλεί το μήνυμα προς την κατοχική Τουρκία πως εάν δεν εγκαταλείψει τις επιθετικές, επεκτατικές της συμπεριφορές θα έχει κόστος, θα επιβληθούν κυρώσεις. Η Κύπρος, όμως, δεν είναι Ουκρανία!

Συνεχίζει τη δημιουργία τετελεσμένων

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος, Νίκος Δένδιας στην τοποθέτησή του ανέφερε πως η Τουρκία συνεχίζει τη δημιουργία τετελεσμένων. Θα πρέπει, ανέφερε, να απαντήσουμε ενωμένοι, σε αλληλεγγύη με την Κύπρο και υπέρ του Διεθνούς Δικαίου και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Παράλληλα, η κατάσταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας δεν βελτιώνεται. Όπως εξήγησε στους ομολόγους του, η Τουρκία, τώρα αμφισβητεί την κυριαρχία των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Αν δεν θέσουμε τα όριά μας τώρα, θα έχουμε μεγαλύτερα προβλήματα μελλοντικά, υποστήριξε ο Έλληνας ΥΠΕΞ στη διάρκεια της συζήτησης.