Του Κώστα Ράπτη

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν όταν δηλώνει "είμαστε αποφασισμένοι να εξαλείψουμε τις απειλές που προέρχονται από εκεί, είτε με τις δυνάμεις που ενεργούν εκεί είτε με δικά μας μέσα”; Ή ο υπουργός του της Άμυνας, στρατηγός ε.α. Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος σε μία πιο προσεκτική διατύπωση ανέφερε ότι "με βάση όσα έχει πει ο πρόεδρός μας, θα λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα, όταν έρθει η ώρα”;

Ο πρώτος προφανώς παραπέμπει σε επικείμενη τουρκική εισβολή στην επικράτεια της Συρίας - την τέταρτη κατά σειρά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το μήνυμα, το οποίο επιδιώκεται να καταστεί ισχυρότερο με τη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων κοντά στα σύνορα, σχετικοποιείται από όσα αναφέρει ο πολιτικός προϊστάμενος του τουρκικού στρατού.

Άλλωστε υπάρχει μια αξιοσημείωτη διαφορά ανάμεσα σε επιχειρήσεις που απαιτούν την αυτοπρόσωπη προώθηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων εντός Συρίας αφενός και "χειρουργικά" πλήγματα εξ αποστάσεως, λ.χ. με τη χρήση πυροβολικού, αφετέρου.

Η αμφισημία των τοποθετήσεων της Άγκυρας δεν είναι δύσκολο να αποκωδικοποιηθεί, καθώς οι απειλές που εκτοξεύονται έχουν χαρακτήρα πρωτίστως διαπραγματευτικό, ενώ η υλοποίησή τους ενέχει μεγάλα ρίσκα. Αν μη τι άλλο, διότι το διεθνές περιβάλλον έχει αλλάξει πολύ από τότε που η Τουρκία πραγματοποίησε τις προηγούμενες αντίστοιχες επεμβάσεις της στη συριακή επικράτεια.

Επεμβάσεις, οι οποίες, αξίζει να το θυμόμαστε, πραγματοποιήθηκαν πάντοτε με το "πράσινο φως" μιας τρίτης δύναμης, είτε ήταν η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν όταν επρόκειτο για την κατάληψη του Αφρίν, είτε οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ στη συνέχεια.

Η μονομερής επίδειξη τουρκικής "αποφασιστικότητας" έχει όρια – όσο και αν ο Ταγίπ Ερντογάν δεν το ομολογεί δημοσίως. Ωστόσο, επείγεται να προχωρήσει σε άλλη μία τέτοια επίδειξη, όχι μόνο γιατί η δυναμική της εσωτερικής πολιτικής ζωής της Τουρκίας καθιστά την αναζωπύρωση της "κουρδικής απειλής" υπόθεση ζωτικής σημασίας για τους δημοσκοπικά καταρρακωμένους κυβερνώντες, αλλά και γιατί οι περιφερειακοί και διεθνείς περιφερειακοί συσχετισμοί απειλούν να αφήσουν την γείτονα δίχως ειδικό βάρος στην περιοχή.

Εκβιασμός

Ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας επιχειρεί να εκβιάσει ρόλο συνομιλητή, "μοχλεύοντας" τις σχέσεις του με τη Ρωσία έναντι των ΗΠΑ και αντιστρόφως, σε μία περίπλοκη τριγωνική σχέση γεμάτη αντιφάσεις.

Αρκεί να αναφέρει κανείς ότι στη βορειοδυτική Συρία, όπου η Τουρκία προστατεύει τους ισλαμιστές αντάρτες της Ίντλιμπ, ο κύριος αντίπαλός της είναι η Ρωσία, που προσφέρει αεροπορική κάλυψη στις όλο και πιο επιθετικές κυβερνητικές δυνάμεις της Δαμασκού, ενώ αντιστρόφως στην βορειοανατολική Συρία η "υπαρξιακή απειλή" για την χώρα του Ερντογάν είναι οι Κούρδοι αντάρτες των YPG (αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ) που ελέγχουν όλη την πέραν του Ευφράτη επικράτεια με αμερικανική στήριξη.

Μόνο μια ευθυγράμμιση Άγκυρας-Δαμασκού, χωρίς αποκλεισμό των Κούρδων, θα επέλυε, όπως το ονειρεύεται η Μόσχα, τον γόρδιο δεσμό. Όμως αυτό δεν είναι εφικτό όσο το YPG προτιμά την αυτονομία που του έχει χαρίσει η (επισφαλής) αμερικανική προστασία από την επιστροφή στη συριακή δικαιοδοσία, αλλά και όσο η Τουρκία αρνείται να αναγνωρίσει την κυβέρνηση του Άσαντ, επιμένοντας σε μία ρητορική "απονομιμοποίησης" και "αλλαγής καθεστώτος", η οποία μετά από δέκα χρόνια συριακού πολέμου δεν είναι ρεαλιστική. Καθόλου τυχαία, οι αραβικές πρωτεύουσες "ανακαλύπτουν" και πάλι τη Δαμασκό: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επαναλειτούργησαν την πρεσβεία τους στην πρωτεύουσα της Συρίας και η Ιορδανία άνοιξε και πάλι την κοινή μεθόριο.

Σε κάθε περίπτωση, είναι αμφίβολο εάν οι λεονταρισμοί του Ερντογάν θα γίνουν πράξη, όσο ακόμη εκκρεμεί το κρίσιμο ραντεβού του με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στο περιθώριο της Συνόδου της G20 στο τέλος του μηνός. Πόσο μάλλον που η προηγηθείσα συνάντησή του με τον Πούτιν στο Σότσι δεν υπήρξε ιδιαίτερα "παραγωγική". Και η Ρωσία εξακολουθεί πάντοτε να ελέγχει τον εναέριο χώρο της Συρίας.