Πού μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία ο Ερντογάν μετά την επανεκλογή του;

Πριν από τριάντα χρόνια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρουσίαζε τους στόχους του: «Η δημοκρατία δεν είναι ο τελικός μας στόχος», δήλωνε, «αλλά μάλλον ένα μέσο για την αποκατάσταση του πολιτισμού του Ισλάμ που θα προχωρήσει στον εικοστό πρώτο αιώνα, και όποιος συμμετέχει στην αναβίωση αυτού του πολιτισμού, η ανταμοιβή του από τον Θεό θα διπλασιαστεί».

Ο Ερντογάν έχει βαλθεί να επιτύχει τους στόχους του, αναφέρει ο Μάικλ Ρούμπιν, αναλυτής του American Enterprise Institute (AEI) σε άρθρο του στο 1945.com.

Οι πρόσφατες εκλογές δεν ήταν ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες προσθέτει. Το σκηνικό είχε στηθεί πολύ πριν τις κάλπες. Τη στιγμή που οι ακαδημαϊκοί, παρατηρητές, δημοσιογράφοι και διπλωμάτες εκφράζουν την ελπίδα ότι η Τουρκία δεν είναι πλέον χαμένη υπόθεση, στην πραγματικότητα η χώρα θα είναι βάρος για το ΝΑΤΟ και τη Δύση τις επόμενες δεκαετίες σημειώνει ο αναλυτής.

Πού μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία ο Ερντογάν;

Το νόμισμα της Τουρκίας συνεχίζει την κατακόρυφη πτώση του. Οι υποστηρικτές του αρχικά πίστωσαν στον Ερντογάν την ταχεία επέκταση της τουρκικής οικονομίας, ωστόσο, εκ των υστέρων φαίνεται ότι ήταν απλώς τυχερός, λόγω της δημογραφικής έκρηξης που σημειώθηκε στη χώρα.

Οι ηγέτες της Ανατολικής Ασίας εκμεταλλεύτηκαν την αύξηση του πληθυσμού τους για να θέσουν τις οικονομίες τους σε στέρεες βάσεις για το μέλλον. Όμως ο Ερντογάν έχασε την ευκαιρία, επισημαίνει ο Μ. Ρούμπιν. Η Τουρκία βρίσκεται τώρα στο χείλος του γκρεμού μιας οικονομικής κατάρρευσης όπως η Βενεζουέλα.

Καθώς η Τουρκία πλησιάζει στην 100ή επέτειο από τη Συνθήκη της Λωζάνης, που καθόρισε τα σύγχρονα σύνορά της όσο και στην επέτειο από την ανάδειξή της σε σύγχρονο έθνος-κράτος, ο Ερντογάν ενδέχεται να προχωρήσει σε στροφή στην εξωτερική πολιτική της χώρας.

Η Τουρκία συνεχίζει την κατοχή στην Κύπρο και σε ολοένα μεγαλύτερες περιοχές στο εσωτερικό της Συρίας και του Ιράκ. Αγκαλιάζει όλο περισσότερο τη Μόσχα, το Πεκίνο και τις δικτατορίες της Ευρασίας. Ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού συνεχίζει να υποκινεί τον αντιαμερικανισμό.

«Η Τουρκία έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε από εδώ και στο εξής, όποιος ακολουθεί μια πολιτική που επικεντρώνεται στην Αμερική θα δηλώνεται ως προδότης της πατρίδας», δήλωσε ο Σοϊλού.

Ο Ερντογάν θεωρεί τον εαυτό του σουλτάνο. Όπως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν βλέπει την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης ως καταστροφή, έτσι και ο Ερντογάν βλέπει την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως πανωλεθρία. Δεν θέλει μόνο να επιστρέψει στα εδάφη που θεωρεί ότι οι νικήτριες δυνάμεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στέρησαν άδικα από τη χώρα του, αλλά επιδιώκει επίσης να δημιουργήσει μια θρησκευτική γενιά που θα ανατρέψει την εκκοσμίκευση της πολιτικής ζωής, την οποία επέβαλε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.

Οι τρεις επερχόμενες «κοινωνικές αλλαγές»

Αυτό προϋποθέτει τρεις αλλαγές στην τουρκική κοινωνία, σύμφωνα με τον Ρούμπιν. Πρώτον, θα πρέπει να επαναφέρει τους χριστιανούς και τις άλλες θρησκευτικές μειονότητες σε καθεστώς πολιτών «δεύτερης κατηγορίας», κάτι που υποδηλώνουν οι αυξανόμενες διακρίσεις σε βάρος των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Εβραίων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Δεύτερον, θα χρειαστεί να αναμορφώσει τη νεολαία της Τουρκίας.

Στην Κωνσταντινούπολη, κατά μήκος των ακτών του Αιγαίου και της Μεσογείου και στο Κουρδιστάν της Τουρκίας, πολλοί νέοι αντιστέκονται στα προτάγματα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας του Ερντογάν, ακόμη και αν οι ίδιοι είναι θρησκευόμενοι.

Για τον Ερντογάν, οι αλλαγές αποτελούν το ήμισυ της μάχης. Κάποιοι, κατά την άποψη του Τούρκου προέδρου, είναι αμετανόητοι. Σε αυτούς, συγκαταλέγει όχι μόνο τη νεολαία, αλλά και ό,τι έχει απομείνει από την πιο κοσμική ή δυτικόστροφη μεσαία τάξη. Ο Ερντογάν, ο Σοϊλού και ο στενός τους κύκλος, θεωρούν ότι όσοι δεν μπορούν να μεταστραφούν, θα πρέπει να φύγουν, σημειώνει ο αρθρογράφος του 1945.com.

Το τουρκικό «brain drain» και η ιδεολογική εκκαθάριση

Ήδη, οι ενδείξεις αυτού του brain drain είναι εμφανείς στο Μαϊάμι, το οποίο γρήγορα μετατρέπεται τόσο σε μικρή Κωνσταντινούπολη όσο και σε μικρή Αβάνα. Όσοι μάλιστα διαθέτουν στρατιωτικό υπόβαθρο συρρέουν στο Νόρφολκ και τη Βιρτζίνια Μπιτς, όπου οι πρώην συνάδελφοί τους στο ΝΑΤΟ τους παρέχουν δίκτυο υποστήριξης, σημειώνει ο Ρούμπιν.

Ο Ερντογάν δεν ανακαλύπτει εκ νέου τον τροχό, αλλά μάλλον υιοθετεί μια δοκιμασμένη τακτική. Ο Αγιατολάχ Χομεϊνί μεταμόρφωσε το Ιράν όχι μόνο μέσω της κατήχησης, αλλά ενθαρρύνοντας την απομάκρυνση από τη χώρα των διαφωνούντων, για να απαλλαγεί από μια ελίτ που διαφορετικά θα μπορούσε να «μολύνει» ιδεολογικά την κοινωνία.

Ο Φιντέλ Κάστρο ενθάρρυνε επίσης τη μαζική μετανάστευση όχι μόνο για να απαλλαγεί από μια «κατώτερη τάξη» που θα μπορούσε να αποτελέσει βαρίδι, αλλά και από τις ελίτ της εποχής Μπατίστα και όσους δεν πίστευαν στο μαρξιστικό του όραμα. Ο Μουκτάντα αλ-Σαντρ υιοθέτησε την ίδια στρατηγική στο Ιράκ μετά το 2003, καθώς προσπάθησε να απαλλάξει τη Βαγδάτη από μια μεσαία τάξη τις αξίες της οποίας δεν συμμεριζόταν.

Ο Ερντογάν μπορεί να αντικαταστήσει ορισμένες τουρκικές ελίτ, καθώς και Αλεβίτες και Κούρδους με θρησκευτικά συντηρητικούς Σύρους Άραβες, ενώ στη συνέχεια θα ενθαρρύνει άλλους πρόσφυγες να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ευρώπη.

Πολλοί από τους παραδοσιακούς κεμαλιστές της Τουρκίας δεν θα μείνουν πίσω για να πολεμήσουν. Θα δουν την ήττα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως την τελευταία τους ευκαιρία και θα ετοιμάσουν τις βαλίτσες τους. Ετοιμαστείτε για την επιτάχυνση των αλλαγών στην κοινωνία της Τουρκίας.