Διατάξεις που αφορούσαν το κουρδικό κρατισμό συμπεριλήφθηκαν στη Συνθήκη των Σεβρών, που υπογράφηκε στις 10 Αυγούστου 1920 μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών, η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχώρησε σημαντικά εδάφη, συμπεριλαμβανομένων περιοχών με πληθυσμό κυρίως Κούρδους, σε διάφορες Συμμαχικές Δυνάμεις. Η συνθήκη των Σεβρών αναγνώριζε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης στον κουρδικό λαό και όριζε τη δυνατότητα ίδρυσης ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στην περιοχή που είναι γνωστή ως Κουρδιστάν. Αυτό το προτεινόμενο κουρδικό κράτος θα περιλάμβανε τμήματα της σημερινής Τουρκίας, Ιράκ, Ιράν και Συρίας.

Η κουρδική κατάσταση: Ένας αιώνας σιωπής και καταστολής

Ωστόσο, η εφαρμογή του αντιμετώπισε σοβαρές προκλήσεις. Ο Τουρκικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας, με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, εμφανίστηκε ως απάντηση στους όρους της συνθήκης, με αποτέλεσμα ένα νέο τουρκικό εθνικιστικό κίνημα. Το 1923, η Συνθήκη της Λωζάνης (υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου) αντικατέστησε τη Συνθήκη των Σεβρών και ιδρύθηκε η Δημοκρατία της Τουρκίας. Η κύρια εστίασή του ήταν στον καθορισμό των συνόρων και της κυριαρχίας της σύγχρονης Τουρκίας και στην αντιμετώπιση του καθεστώτος των διαφόρων μειονοτικών πληθυσμών εντός της δημοκρατίας. Το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα είχε απορρίψει τις εδαφικές απώλειες και τις διατάξεις της Συνθήκης των Σεβρών και τα νέα σύνορα επαναδιαπραγματεύτηκαν μέσω της Συνθήκης της Λωζάνης.

Τα νέα σύνορα δεν έδωσαν στους Κούρδους ένα ανεξάρτητο κράτος. Αντίθετα, τα κουρδικά εδάφη χωρίστηκαν σε πολλά έθνη, με αποτέλεσμα ο κουρδικός πληθυσμός να γίνει μειονότητα σε αυτές τις αντίστοιχες χώρες. Οι Κούρδοι δεν είχαν καμία εκπροσώπηση και φίμωσαν πλήρως στη διαδικασία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής «ξεκινήθηκε η συστηματική πολιτική στη διαδικασία διαπραγμάτευσης της άρνησης, της αφομοίωσης και της πολιτιστικής γενοκτονίας κατά του κουρδικού λαού και το Κουρδιστάν μετατράπηκε σε διεθνή αποικία» που οδήγησε σε ένα πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό σκοτάδι 100 ετών για τον κουρδικό λαό. Η Συνθήκη της Λωζάνης συνέβαλε στην αρχική μεταφορά της κουρδικής υπόθεσης από την ανωνυμία στο προσκήνιο, καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν συμφέροντα να εκμεταλλευτούν τους πόρους και τα εδάφη των Κούρδων.

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης το 1923 η Τουρκία κατέστρεψε κάθε ελπίδα για τους Κούρδους για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους, όπως ονειρευόντουσαν. Ξένες δυνάμεις, ιδίως η Τουρκία και το ΝΑΤΟ, χρησιμοποίησαν τους Κούρδους ως πιόνια σε όλη την ιστορία, για τα δικά τους συμφέροντα και όποτε φαινόταν πολιτικά ευνοϊκό, από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923 έως την αίτηση της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ το 2023. Οι Κούρδοι εξακολουθούν να μην αναγνωρίζονται, είναι οι άνθρωποι που θυσιάζονται πάντα για την πολιτική.

Η χειραγώγηση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ από τον Ερντογάν

Εκατό χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λωζάνης, το Κουρδιστάν εξακολουθεί να είναι κατεχόμενο, αλλά τώρα από αποικιστές που είναι καλύτερα οργανωμένοι, πιο πονηροί και εξοπλισμένοι με ένα τεράστιο οπλοστάσιο όπλων. Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι η Δύση εξαρτάται από πολλές απόψεις από την Τουρκία, ότι είναι μοναδική στο γεωπολιτικό τοπίο. Γνωρίζει ότι ο τουρκικός στρατός είναι απαραίτητος από άποψη δύναμης και στρατιωτικής ισχύος. Αυτό το εκμεταλλεύεται όσο αξίζει και μετατρέπει τις προϋποθέσεις για υποστήριξη στο ΝΑΤΟ σε πολιτικά αιτήματα. Έτσι, αυτό που συμβαίνει είναι ότι η συμμαχία του ΝΑΤΟ εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο των Κούρδων μέσω του κράτους-μέλους της Τουρκίας. Ο Ερντογάν παίζει με όλα τα νήματα για να κάνει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και άλλους εμπλεκόμενους να χορεύουν σύμφωνα με τη θέλησή του. Και φαίνεται να λειτουργεί. Αν και ο Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες γνωρίζουν το παιχνίδι του Ερντογάν,

Αλλά τελικά, μέσα από το σκοτάδι στο οποίο η Συνθήκη της Λωζάνης έριξε τους Κούρδους, αναπτύχθηκε μια ακατανίκητη αντίσταση που κανείς μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να καταπνίξει. Ο Ερντογάν, με τη σιωπηρή υποστήριξη του ΝΑΤΟ, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του χρησιμοποίησε όλα τα πιθανά μέσα –και όχι λιγότερο στρατιωτικά– για να καταπνίξει την αντίσταση και να συντρίψει τους Κούρδους. Χρησιμοποιεί τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας ως πρόσχημα για να καταρρίψει το PKK [Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν], όχι μόνο εντός των συνόρων της Τουρκίας, αλλά παραβιάζει επίσης την κυριαρχία άλλων κρατών μέσω των πολεμικών του ενεργειών, κάτι που οι Κούρδοι έχουν βιώσει εδώ και πολλά χρόνια στο Βόρειο Ιράκ και τη Βορειοανατολική Συρία. Επιπλέον, ο Ερντογάν χρησιμοποιεί διπλωματικά μέσα για να στοχεύσει Κούρδους στη διασπορά. στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, γεγονός που έγινε πεντακάθαρο κατά τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Αναμφίβολα, η ίδια πολιτική άρνησης και καταστολής που υπέγραψαν οι Συμμαχικές Δυνάμεις και η Τουρκία το 1923 συνεχίζεται – και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από τότε. Έχει μετατραπεί σε καθημερινές στρατιωτικές επιθέσεις σε κουρδικούς στόχους και επιθέσεις με χημικά όπλα, και στόχος είναι ξεκάθαρα η εξάλειψη μέσω στρατιωτικών επιθέσεων ό,τι μοιάζει με κουρδική αυτονομία και αυτοδιοίκηση, όπως το βλέπουμε στα βουνά του Κουρδιστάν, στη Ροζάβα, στη Σενγκάλ [Σιντζάρ], ακόμη και στον προσφυγικό καταυλισμό Maxmur [Makhmour] – όλα τα λίκνα της αυτονομίας των Κουρδιστάν.

Αν και το PKK χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για ένοπλες επιθέσεις, πλήττονται επίσης πολίτες, οργανώσεις, πολιτικά κόμματα, δικηγόροι, ακαδημαϊκοί και καλλιτέχνες. Δεκάδες χιλιάδες έχουν φυλακιστεί, δεκάδες χιλιάδες έχουν σκοτωθεί και οι Κούρδοι γενικά διώκονται και στοχοποιούνται όπου κι αν βρίσκονται. Είναι εθνοτική, πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική γενοκτονία που πραγματοποιείται με κάθε δυνατό μέσο.

Όμως το σκοτάδι που άφησε η Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 δεν κράτησε. Η κουρδική αντίσταση ήταν πολύ ισχυρή. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, το PKK, με επικεφαλής τον ηγέτη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν και το κουρδικό απελευθερωτικό κίνημα, αντέδρασαν στρατιωτικά, αλλά ίσως εξίσου μέσα από μια διαδικασία ευαισθητοποίησης κατά την οποία η κουρδική ταυτότητα, γλώσσα και πολιτισμός σταδιακά ενισχύθηκαν. Λόγω της δύναμης του στρατιωτικού αγώνα που διεξάγει το PKK και της δύναμης της διαδικασίας συνειδητοποίησης, οι Κούρδοι δεν μπορούν πλέον να φιμωθούν, είτε μέσω αφομοίωσης είτε μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Η παγκόσμια υποστήριξη για την κουρδική υπόθεση: Μια αχτίδα ελπίδας

Όμως, παρά την εντυπωσιακή αντίστασή τους, οι Κούρδοι ως λαός δεν είναι ακόμη διεθνώς αναγνωρισμένοι. Όσο τα γεωπολιτικά συμφέροντα και οι νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας λαμβάνουν υποστήριξη από τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς και δυνάμεις όπως το ΝΑΤΟ , οι Ηνωμένες Πολιτείες  , η ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους Κούρδους να προχωρήσουν στην αρένα για να ακουστούν για λογαριασμό τους.

Αλλά όταν όλα φαίνονται πιο σκοτεινά, είναι εύκολο να ξεχάσουμε όλους τους ανθρώπους, τις οργανώσεις και τα κόμματα σε όλο τον κόσμο που εργάζονται καθημερινά για να υποστηρίξουν την κουρδική υπόθεση, που ακούραστα και χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το δικό τους κέρδος ή την ασφάλεια στέκονται στα οδοφράγματα γι’ αυτούς.

Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι υπάρχει ελπίδα και υπάρχει φως στη σήραγγα μπροστά – αυτή η βεβαιότητα πρέπει να την έχουμε πολύτιμη, και είναι αυτή που θα φέρει τελικά τη νίκη – είτε έρθει σήμερα είτε αύριο.

Η Kariane Westrheim είναι Καθηγήτρια Επιστήμης της Αγωγής στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν,  στην Νορβηγία. Από το 2004, η Westrheim είναι πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτών της ΕΕ για την Τουρκία (EUTCC), η οποία, μεταξύ άλλων, διοργανώνει την ετήσια διεθνή διάσκεψη για την Τουρκία της ΕΕ και τους Κούρδους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες.