Στο Amed (τρ. Ντιγιαρμπακίρ), πολιτικά κόμματα και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών εξέδωσαν κοινή δήλωση για τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία υπογράφηκε πριν από εκατό χρόνια. Οι εκπρόσωποι του Κόμματος των Δημοκρατικών Περιφερειών (DBP), του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), του Πράσινου Αριστερού Κόμματος(YSP), του Κομμουνιστικού Κόμματος Κουρδιστάν (KKP), του Κόμματος για την Ανθρωπότητα και της Ελευθερίας (PIA), του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PSK), του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν-Τουρκία (PDK), του Κόμματος Ελευθερίας (Partiya Azadî), του Κινήματος Ελευθερίας (Σύνδεσμος Επαναστατικών Δημοκρατικών Γυναικών για την Κουρδική Ένωση SahDKD). έκαναν κοινή δήλωση για την 100ή επέτειο της Συνθήκης της Λωζάνης και ζήτησε την αναγνώριση του κουρδικού λαού και τη συγγνώμη οι συμβαλλόμενες χώρες της Λωζάνης.

Η δήλωση διαβάστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του PSK Bayram Bozyel στα κουρδικά και από την πρόεδρο του DBP Saliha Aydeniz στα τουρκικά. Η σύναψη της Συνθήκης της Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923 χαρακτηρίστηκε ως μια μαύρη μέρα, με την οποία ξεκίνησαν εκατό χρόνια απόρριψης, άρνησης και σφαγών για τον κουρδικό λαό, αναφέρεται στη δήλωση, η οποία περιλαμβάνει τα εξής:

“Έχουν περάσει εκατό χρόνια από τότε που τα ιμπεριαλιστικά κράτη και οι αποικιοκράτες συμβιβάστηκαν μεταξύ τους και χώρισαν το Κουρδιστάν σε τέσσερα μέρη, αδιαφορώντας για τη βούληση του λαού μας. Η Συνθήκη της Λωζάνης της 24ης Ιουλίου 1923 αντιπροσωπεύει το σκοτάδι, την ατελείωτη καταπίεση, τη γενοκτονία και τη δίωξη του λαού μας. αγνόησε, και αυτούς που την υπέγραψαν και την εφάρμοσαν.Δεν αποδεχθήκαμε και δεν θα αποδεχτούμε τη Συνθήκη.Ο λαός μας θα συνεχίσει τον αγώνα του για να ξεπεράσει τη Συνθήκη της Λωζάνης με στόχο την πραγματοποίηση του δικαιώματος της εθνικής αυτοδιάθεσης.

Κατά τη διαδικασία της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ζητήθηκε η υποστήριξη των Κούρδων και εκφράστηκε ότι το κράτος της Τουρκίας που θα ιδρυθεί θα είναι κοινό κράτος Τούρκων και Κούρδων. Ωστόσο, αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, όλες οι υποσχέσεις ξεχάστηκαν. Η κυβέρνηση της Άγκυρας, της οποίας η ύπαρξη αναγνωρίστηκε επίσημα από τη Συνθήκη της Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923, ανακήρυξε τη Δημοκρατία τρεις μήνες αργότερα, στις 29 Οκτωβρίου 1923. Με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας νομιμοποιήθηκε και επισημοποιήθηκε η απόρριψη και η άρνηση του κουρδικού λαού. Η Δημοκρατία της Τουρκίας ιδρύθηκε σε μονιστική και ρατσιστική βάση πάνω στην Τουρκικότητα και αγνόησε την πολυεθνική, πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική δομή της γεωγραφίας στην οποία ιδρύθηκε.

Το Σύνταγμα του 1924 εισήγαγε μια έννοια της ιθαγένειας που αρνιόταν την ύπαρξη, τη γλώσσα και τον πολιτισμό του κουρδικού λαού και θεωρούσε όλους τους ανθρώπους που ζούσαν στην Τουρκία ως Τούρκους. Το Σχέδιο Ανατολικής Μεταρρύθμισης του 1925 έθεσε τα θεμέλια για έναν αιώνα στρατιωτικών καθεστώτων, επιθεωρήσεων και συστημάτων έκτακτης ανάγκης στο Κουρδιστάν. Απαγόρευσε επίσημα την κουρδική γλώσσα, έθεσε ως στόχο την αποκουρδικοποίηση του Κουρδιστάν και σχεδίασε μαζικές δολοφονίες για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Το κεμαλικό καθεστώς, που αποτελούνταν από στελέχη της Επιτροπής Ενότητας και Προόδου, συνέχισε την πολιτική του τουρκισμού και συγκεντρωτισμού που είχε ξεκινήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία τη δεκαετία του 1850 και συνέχισε με σφαγές στη δημοκρατική περίοδο. Το κεμαλικό καθεστώς κατέστειλε τις εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις και αντιστάσεις το 1921 στο Koçgiri, το 1925 στο Şeyh Said, το 1928-30 στο Agirî/Zîlan και το 1938 στο Dersim με κάθε μέσο, ​​συμπεριλαμβανομένων των σφαγών. Εφάρμοσε μια πολιτική πολιτιστικής γενοκτονίας κατά της κουρδικής γλώσσας και  κουλτούρα που κρατάει 100 χρόνια.

Αυτή η μονιστική και ρατσιστική πολιτική συνεχίστηκε ως κρατική στρατηγική για εκατό χρόνια, χρησιμοποιώντας διαφορετικές μορφές και μέσα, αλλά η ουσία της παραμένει αμετάβλητη: Σήμερα, οι επιθέσεις στα επιτεύγματα του λαού μας συνεχίζονται στην περιοχή του Κουρδιστάν [Νότιο Κουρδιστάν] και στην αυτόνομη περιοχή της Ροζάβα [Δυτικό Κουρδιστάν]. Στο Βόρειο Κουρδιστάν, σφετερίζεται η βούληση του λαού μας και διορίζονται διαχειριστές στις τοπικές κυβερνήσεις. Τα κουρδικά κόμματα στριμώχνονται με την απειλή του κλεισίματος, οι επιχειρήσεις κατά πολιτικών στελεχών διεξάγονται συνεχώς και ασκείται αυστηρή πολιτική απομόνωσης, αδιαφορώντας για κάθε νόμο. Παρόλα αυτά ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του λαού μας συνεχίστηκε αδιάκοπα και συνεχίζεται με την ίδια αποφασιστικότητα.

Ο κουρδικός αγώνας για ελευθερία διεξάγεται και στα τέσσερα μέρη του Κουρδιστάν. Στο νότιο τμήμα του Κουρδιστάν, ο λαός μας έχει αποκτήσει ομοσπονδιακό καθεστώς από το 2005. Στο νοτιοδυτικό Κουρδιστάν, ο κουρδικός λαός βρίσκεται στο κατώφλι σημαντικών ευκαιριών για ελευθερία. Θεωρούμε πολύ σημαντικά επιτεύγματα την επίσημη ίδρυση της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν και της Αυτόνομης Διοίκησης της Ροζάβα σε μια de facto ομοσπονδιακή δομή. Η ίδρυση δύο ομοσπονδιακών διοικήσεων είναι ένα σημαντικό βήμα στην πορεία προς την εθνική απελευθέρωση του λαού μας και για την υπέρβαση της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923. Στο Ανατολικό και στο Βόρειο Κουρδιστάν, ο λαός μας έχει κερδίσει σημαντικές θέσεις στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση.

Στην παρούσα φάση, το μόνο κλειδί για την ελευθερία του κουρδικού λαού είναι η συνολική εθνική ενότητα, ο διάλογος και η αλληλεγγύη. Ας μην ξεχνάμε ότι ο κουρδικός λαός έχασε στη διαδικασία της Λωζάνης πριν από εκατό χρόνια, κυρίως επειδή δεν μπόρεσε να οικοδομήσει μια εθνική συμμαχία. Μπορούμε να κερδίσουμε τον 21ο αιώνα με μια πολιτική που οικοδομεί μια εθνική συμμαχία, διευρύνει τον κύκλο των φίλων και μειώνει τον κύκλο των εχθρών. Με αυτήν την πολιτική, η κουρδική πολιτική μπορεί να ξεπεράσει τα εμπόδια στην εθνική ελευθερία, να αρπάξει τις ευκαιρίες και να καταργήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Καλούμε τα κράτη που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, ιδιαίτερα τη Βρετανία και τη Γαλλία, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δεύτερη διχοτόμηση του Κουρδιστάν στις αρχές του περασμένου αιώνα και άφησαν τον κουρδικό λαό χωρίς καθεστώς, να ζητήσουν συγγνώμη από τον λαό μας και να υποστηρίξουν τον αγώνα για υπέρβαση της Λωζάνης. Καλούμε τον ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης, την ΕΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς να υποστηρίξουν τον αγώνα του λαού μας για αυτοδιάθεση και να ξεπεράσουν το στενό μανδύα της Λωζάνης.

Ο κουρδικός λαός θέλει να ζήσει τον επόμενο αιώνα μαζί με τους λαούς της περιοχής, ιδιαίτερα τους τουρκικούς, περσικούς και αραβικούς λαούς, στη βάση της ισότητας σε όλους τους τομείς. Αγωνίζεται να δημιουργήσει συνθήκες συνύπαρξης στη βάση ισότιμου πολιτικού και γεωγραφικού καθεστώτος, όχι μέσω της συνεχιζόμενης απόρριψης και άρνησης, αλλά μέσω της αναγνώρισης της γης και της εθνικής της ταυτότητας.

Καλούμε το τουρκικό κράτος να εκπληρώσει τις απαιτήσεις της αδελφοσύνης αντί των ομιλιών που επαναλαμβάνονται εδώ και εκατό χρόνια, όπως «Μαζί ιδρύσαμε τη δημοκρατία, Κούρδοι και Τούρκοι είναι τα δύο ιδρυτικά στοιχεία της δημοκρατίας, είμαστε αδέρφια για χίλια χρόνια». Αντί της πολιτικής του πολέμου και της άρνησης, θα πρέπει να γίνουν βήματα για μια ειρηνική και δημοκρατική λύση του κουρδικού ζητήματος. Ένα νέο σύνταγμα θα πρέπει να αναγνωρίζει επίσημα την ύπαρξη του κουρδικού λαού και τα δικαιώματά του που απορρέουν από το ότι ανήκουν σε ένα έθνος. Ο κουρδικός λαός έχει το δικαίωμα να ζει ελεύθερα και με αξιοπρέπεια στη χώρα του, το Κουρδιστάν, και αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή».