Η Τουρκία που καταδικάζει την απόπειρα πραξικοπήματος δείχνει ότι συνδέει τον Πασινιάν με την εφαρμογή της συμφωνίας. Χωρίς αμφιβολία, η αντίδραση της Τουρκίας ερμηνεύτηκε ως υποστήριξη για τον Πασινιάν, ενώ τα συνθήματα στις πλατείες της χώρας που καλούν για «Αρμενία χωρίς τον Τούρκο», προφανώς αναφέρονται επίσης στον Πασινιάν.

Γράφει ο Fehim Taştekin

Η πληγή του Καραμπάχ στην Αρμενία συνεχίζει να προκαλεί αιμορραγίες στο εσωτερικό της χώρας. Στις 25 Φεβρουαρίου, 40 ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, Ονίκ Γκασπαρυάν, των βοηθών του και των διοικητών του σώματος, παρέδωσαν υπόμνημα στον Πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν. Η ήδη ταραχώδης πολιτική σκηνή έχει πλέον ανατραπεί πλήρως. Ο Πασινιάν, του οποίου ζητήθηκε να παραιτηθεί με την αιτιολογία ότι είχε χάσει την ικανότητά του να κυβερνά, κατηγορήθηκε ότι έκανε σοβαρά λάθη, συρρίκνωσε συστηματικά τον στρατό, επέδειξε κοντόφθαλμα πολιτικά αντανακλαστικά, ενεργεί καταστροφικά, με προσωπικές φιλοδοξίες και αποτυγχάνοντας να φροντίσει τα συμφέροντα της χώρας.

Ο Πασινιάν χαρακτήρισε την έκκληση για παραίτηση ως «απόπειρα πραξικοπήματος» και απέρριψε το τελεσίγραφο του Γκασπαρυάν. Οι στρατιωτικοί επιβεβαίωσαν τη θέση τους μέσω δεύτερης δήλωσής τους. Τριάντα ανώτεροι αρχηγοί της αστυνομίας υποστήριξαν επίσης το στρατό.

Αν και η αφορμή ήταν η αποστράτευση ενός ανώτατου στρατιωτικού αξιωματούχου, και υπασπιστή του Γκασπαρυάν, η κύρια πηγή έντασης είναι η εθνική καταστροφή στο Καραμπάχ.

Ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Serzh Sarkisian ρώτησε στις 16 Φεβρουαρίου για ποιο λόγο δεν χρησιμοποιήθηκαν οι ρωσικοί πύραυλοι Iskander στον πόλεμο του Καραμπάχ. Στις 23 Φεβρουαρίου, ο Πασινιάν απάντησε: «Ο Sarkisian ας ρωτήσει καλύτερα τον λόγο που οι πύραυλοι Iskander δεν εξερράγησαν ή γιατί εξερράγησαν μόνο το 10 τοις εκατό των πυραύλων». Σε απάντηση, δύο Ρώσοι βουλευτές επέκριναν τον Πασινιάν για την ευθύνη που επέρριψε στην Ρωσία, για τις δικές του αποτυχίες.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές συνθήκες της Αρμενίας, κανείς δεν περίμενε ότι ο Πασινιάν θα διατηρήσει τη θέση του μετά την ήττα στον πόλεμο του Καραμπάχ. Όταν ο Πασινιάν αποδέχτηκε τους όρους του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και υπέγραψε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με το Αζερμπαϊτζάν, υιοθέτησε μια πολιτική «δίχως προβλήματα με τους γείτονες».

Ίσως η ευθύνη των διοικητών για την στρατιωτική καταστροφή να άφησε κάποια περιθώρια στον Πασινιάν. Παράλληλα ο Πασινιάν κατηγόρησε περιστασιακά κάποιους από τους διοικητές και τους πολιτικούς του συμμάχους ότι σαμποτάρουν τον πόλεμο, μεταξύ των οποίων και τον πρώην πρωθυπουργό Vazgen Manukyan.

Ωστόσο, η ισχυρή τάξη των στρατιωτικών της χώρας, οι συνταξιούχοι αξιωματικοί και οι πρώην πρόεδροι που διατηρούν δεσμούς με τη Ρωσία δεν μπορούν να αποδεχθούν την κατάπαυση του πυρός τις 10ης Νοεμβρίου. Δεδομένου όμως ότι κανείς δεν είναι πρόθυμος να αναλάβει την ευθύνη, αυτή η κατάσταση παραμένει ανοιχτή πληγή για τη χώρα.

Σε περίπτωση που ο Πασινιάν ενδώσει στις πιέσεις και παραιτηθεί, παραμένει ασαφές το πώς θα επηρεαστεί η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Η συμφωνία περιλαμβάνει σύνθετους όρους όπως η ενίσχυση του διαδρόμου Λατσίν και το άνοιγμα γραμμών μεταφοράς μεταξύ Ναχιτσεβάν και Αζερμπαϊτζάν.

Βέβαια δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τη Ρωσία. Ο πρόσφατος πόλεμος αύξησε την επιρροή της Ρωσίας επί της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Έχει καταστεί ο «κύριος λοχίας» του Καραμπάχ ως ειρηνευτική δύναμη. Όσο οι ρωσικές στρατιωτικές μονάδες παραμένουν στο Καραμπάχ και παρακολουθούν τον διάδρομο Λατσίν, θα είναι σε θέση να συγκρατήσουν το Αζερμπαϊτζάν και να ελέγξουν την εγχώρια ισορροπία της Αρμενίας. Ανεξάρτητα από το ποια ομάδα θα επικρατήσει στο Γερεβάν, η Ρωσία θα είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί την κατάσταση.

Μια νέα αρμενική κυβέρνηση, με την υποστήριξη του στρατού, θα μπορούσε να εξετάσει την επιλογή ενός πολέμου στον Καύκασο. Εάν το «θυμωμένο» μπλοκ σκέφτεται να ακυρώσει τη συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν, το πώς θα αντιδράσει η Ρωσία εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση των σχέσεων ρωσοτουρκικών σχέσεων και των σχέσεων Αζερμπαϊτζάν-Ρωσίας.

Η Τουρκία που καταδίκασε την απόπειρα πραξικοπήματος δείχνει ότι συνδέει τον Πασινιάν με την εφαρμογή της συμφωνίας. Χωρίς αμφιβολία, η αντίδραση της Τουρκίας ερμηνεύτηκε ως υποστήριξη για τον Πασινιάν, ενώ τα συνθήματα στις πλατείες της χώρας που καλούν για «Αρμενία χωρίς τον Τούρκο», προφανώς αναφέρονται επίσης στον Πασινιάν.

Ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Αλίγιεφ εξέδωσε επίσης δήλωση σχετικά με την πιθανότητα ακύρωσης της συμφωνίας: «Ο πόλεμος τελείωσε. Όποιος καλλιεργεί ρεβανσιστικές ιδέες, θα δει τη γροθιά μας. Ο Αρμενικός στρατός έχει τελειώσει. Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει. "

Η Αρμενία περνάει δύσκολες στιγμές. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η μετατροπή αυτής της κρίσης σε κοινωνική σύγκρουση ή το μνημόνιο σε στρατιωτικό πραξικόπημα, ενδεχομένως να είναι οι πρόωρες εκλογές. Πιθανώς ο Πασινιάν να περιμένει την υποστήριξη της Δύσης, η οποία αν και δεν ήρθε κατά τη διάρκεια του πολέμου, ίσως να καταφτάσει κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης κατά της αρμενικής δημοκρατίας.